ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ - ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΕΜΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΩΝ – ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ

• Σήμερα ο δρόμος αλλάζει τρία ονόματα στην αρχή λέγεται Ευστάθιου Ζιάκα, μετά γίνεται Ι. Μελά και στο τέλος Δαίρπφελδ.

• Η αλλαγή των ονομασιών του δρόμου συμβολίζουν κι αλλαγές στις πολιτικές κυβερνήσεις και σημεία καμπής της ιστορίας του νησιού.

• Το σημερινό παζάρι έχει αλλάξει κατά πολύ μορφή σε σχέση με τα περασμένα χρόνια, αλλά δεν παύει να είναι ένα κοινό σημείο αναφοράς των κατοίκων της Πόλης.

• Στα παλιότερα χρόνια, υπήρχαν άπειρα μαγαζιά μικρεμπόρων, κουρεία, τσαγκάρικα, πολλά μανάβικα, ψιλικατζίδικα, καθώς και πολλά παραδοσιακά καφενεία. 

• Στον Δρόμο του Παζαριού, βρίσκεται ακόμα και σήμερα η Κάτω Βρύση, ή αλλιώς Βρύση του Αλέσιο. Πρόκειται για μαι βρύση η οποία χτίστηκε την εποχή της Τουρκοκρατίας, και μέχρι τα πρόσφατα χρόνια χρησιμοποιούταν από τους κατοίκους της γειτονιάς για να προμηθεύονται πόσιμο νερό.

​

Λίγο μετά την βρύση συναντάμε το κτίριο του ξενοδοχείου Αβέρωφ. Ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια στην αγορά της Λευκάδας (πάνω από το πρώην μπαρ Cookie).

• Ο  ιδρυτής του ξενοδοχείο ύπνου Αβέρωφ ήταν ο Μπάρμπα Λιώρης. Ο μπάρμπα Λιώρης ήταν καπετάνιος που αποκλείστηκε στην Λευκάδα με το καΐκι του, το οποίο το πούλησε και με τα χρήματα άρχισε να αγοράζει σπίτια. Παρόλα αυτά ο ίδιος, κοιμότανε σε μια παράγκα στην είσοδο της Πόλης, απέναντι από την σημερινή γέφυρα, με μοναδικό σύντροφο έναν παπαγάλο, τον λεγόμενο Παπαγάλο του Λιώρη.

• Το ξενοδοχείο του είχε φιλοξενήσει πολλές προσωπικότητες της εποχής και επισκέπτες του νησιού, αλλά είχε έναν μόνιμο ένοικο ως το τέλος του, τον καθηγητή Μανούδη, που δίδασκε Αγγλικά στο Γυμνάσιο. Ο Μανούδης, βαθυστόχαστος νους, ήρθε το 1925 από την Κωνσταντινούπολη και υπήρξε κι ο ιδρυτής του Τηλυκράτη Λευκάδας. Οι παλιοί λένε ότι κυκλοφορούσε πάντα με μαύρο κουστούμι και παπιγιόν. Μετά τον θάνατο του τελευταίου ιδιοκτήτη του κτιρίου του Γλένη, ο χώρος παραχωρήθηκε στο νοσοκομείο Λευκάδας, με τον όρο βέβαια και πάλι ο καθηγητής Μανούδης να μπορέσει να συνεχίσει να μένει σε αυτό.

Λίγο πιο πάνω από το ξενοδοχείο συνεχίζοντας τον δρόμο των πραγματευτών πριν φτάσουμε ακόμα στην κεντρική πλατεία, κάποιος πριν αρκετά χρόνια θα συναντούσε το διάσημο κουρείο του Ψούρα που πούλαγε βδέλλες για την θεραπεία του κρυολογήματος και το μικρομπακάλικο του Ηλία του Πρόσφυγα που διένειμε τα προϊόντα του με καλάθια στα γειτονικά σπίτια. 

​

Φτάνοντας στην γωνία Δερπφελδ (αγοράς) και Βεροιώτη στο δεξί μας χέρι, συναντάμε άλλο ένα ιστορικό κτίριο. Σήμερα στο ισόγειο λειτουργεί μαγαζί με τουριστικά, αλλά στον μεσοπόλεμο στεγαζόταν κλινική, μετά μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, και ύστερα στέγασε τα γραφεία του ΚΚΕ. Στο ισόγειο, υπήρχε άλλο ένα μανάβικο του Μπάρμπα Βεροιώτη, ο οποίος συχνά δεχόταν πειράγματα από τα παιδιά της γειτονιάς

Σε αυτό το ύψος της κεντρικής αγοράς θα συναντήσουμε και την Κεντρική Πλατεία, με την δική της κι αυτή ιστορία.

• Η πλατεία, επίσημα λέγεται Πλατεία Εθνικής Αντίστασης και ανέκαθεν αποτελούσε τόπο έκφρασης των κοινωνικών δράσεων των κατοίκων της Λευκάδας.

• Στο λεγόμενο πεντοφάναρο της πλατείας, στο κεντρικό φανάρι στο κέντρο της, το οποίο αποτελεί και την μοναδική πηγή φωτισμού της, την εποχή της κατοχής κρεμάστηκαν τα κεφάλια 3 ανταρτών, προς παραδειγματισμό, οι οποίοι πιάστηκαν και δολοφονήθηκαν σε μάχη στο Άκτιο. Οι αντάρτες άνηκαν στην ομάδα του καπετάνιου Γιαννούλη, ο οποίος όμως εκείνη την φορά κατάφερε να διαφύγει.

• Στην Κεντρική πλατεία, για χρόνια λειτουργούσε το ξενοδοχείο Πατρών, το μοναδικό πρώτης τάξεως ξενοδοχείο που υπήρχε τότε στο νησί. Το κτίριο του ξενοδοχείου αρχικά άνηκε στην οικογένεια Φίλιππα. Στο ισόγειο του ξενοδοχείου λειτουργούσε για πολλά χρόνια ένα μεγάλο καφενείο. Τα αδέρφια Φίλιππα πούλησαν το κτίριο κάποια στιγμή, με έναν όρο στους καινούριους ιδιοκτήτες, να συνεχίσει να διαμένει σε αυτό μέχρι το τέλος της ζωής του ένας από τα αδέλφια, ο Αντωνάκης Φίλιππας, σπουδαίος μουσικός και μαέστρος, με μεγάλο πολιτιστικό έργο.

• Η ιστορία μας λέει ότι στο ίδιο ξενοδοχείο κρυβόταν από τους Γερμανούς ο καπετάνιος Γιαννούλης, τον οποίο  τελικά σκοτώσανε το 1947- προτομή του βρίσκεται έξω από το κτίριο της παλιάς ΔΕΗ, λίγα στενά πίσω από την κεντρική πλατεία.

Επί της κεντρικής πλατείας βρίσκονταν από τον μεσοπόλεμο μέχρι τη δεκαετία του ‘60 το Δημαρχείο Λευκάδας, το οποίο μετακόμισε σε πολλές τοποθεσίες μέχρι που έφτασε στην σημερινή του θέση απέναντι από την μαρίνα.

• Από κάτω από το Δημαρχείο βρισκόταν άλλο ένα γνωστό καφενείο της εποχής το Καφενείο του Κομπίτση, με μπιλιάρδα και δωμάτια για χαρτοπαίγνιο, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί και σαν υπαίθριος κινηματογράφος πριν την ίδρυση του Απόλλωνα το 1926. Στο καφενείο του Κομπίτση σύχναζαν πολλοί γνωστοί πρεφαδόροι και γινόντουσαν απίστευτες φάρσες.

• Ένα άλλο ιστορικό καφενείο που υπήρχε μέχρι και τα τελευταία χρόνια στην Λευκάδα ήταν το καφενείο της κ. Μάνθω. Πριν πάρει το καφενείο η κ. Μάνθω γύρω στο 1970 το είχε ο Σελιάχας. Το καφενείο ήταν το επίκεντρο των λόγιων της Λευκάδας, όπως ο Μανούδης, ο δικηγόρος Καταπώδης, ο Μαμαλούκας, ο Παντελής Κοντομοίχης κ.α.

• Στο κτίριο που σήμερα βρίσκεται η γνωστή καφετέρια Casbah, είχε στεγαστεί για κάποια χρόνια η στρατολογία ενώ στο ισόγειο υπήρχαν δύο καταστήματα. Το ένα κατάστημα ήταν το παλιό βιβλιοπωλείο του Τσιρίμπαση, που ιδρύθηκε το 1896 και πουλούσε κάθε λογής σχολικά είδη, ενώ το δεύτερο ήταν το διάσημο κουρείο του Μεσσήνη.

• Το κουρείο του Μεσσήνη έφτιαχνε το καλύτερο μαντολάτο του νησιού, ενώ την πρωτοχρονιά στήνονταν από έξω από το κουρείο πάγκοι με διάφορα τυχερά παιχνίδια.

​

Στην άλλη πλευρά της πλατείας βρίσκεται η εκκλησία του Άγιου Σπυρίδωνα, η οποία χτίστηκε την εποχή των Ενετών και είναι μαζί με την εκκλησία του Παντοκράτορα μία από τις πρώτες Χριστιανικές εκκλησίες της Πόλης. Η εκκλησία σήμερα  είναι ιδιωτική και στο πίσω προαύλιο της υπάρχει ακόμα ένα πολύ παλιό ηλιακό ρολόι. Μπροστά από την εκκλησία στα αριστερά της υπήρχε το περίπτερο του Κοκόλια  που πλέον έχει κλείσει και στα δεξιά της ένα άλλο περίπτερο, αυτό του Νήτση. Ο γιος του Νήτση, αργότερα, άνοιξε ένα από τα πρώτο φωτογραφείο στο νησί.

Στα στενάκια πίσω από την εκκλησία κατά καιρούς μέχρι το 1930, ξεμύτιζαν οι χωρικοί που επισκέπτονταν την Πόλη της Λευκάδας από τα γύρω χωριά για να ρίξουν μια ματιά στην πλατεία, καθώς θεωρούταν περιοχή ευγενών που τους απαγορευόταν η πρόσβαση. 

​

Συνεχίζοντας την αγορά προς το πάνω στην γωνιά με την οδό Ροντογιάννη θα συναντούσαμε μέχρι την δεκαετία του ’50,  το καφενείο του Χαλικιά, ξακουστό για τον ναργιλέ του, με μόνιμους θαμώνες. Λίγο πιο πάνω από το καφενείο βρισκόταν το τσαγκάρικο του Μπάρμπα Γεράσιμου, ενός από τους πιο δεξιοτέχνες παπουτσάδες της εποχής, το βιβλιοπωλείο του Πανοθώμου, και μετά ακολουθούσε μια ζώνη με πολλά χασάπικα.

Λίγο πιο πάνω σήμερα θα συναντήσουμε το Φαρμακείο του Γείτονα. Στο ίδιο χώρο λειτουργεί φαρμακείο παραδοσιακά από τον 18ο αιώνα, ιδιοκτησίας Καλκάνη. Από την ταράτσα του κτιρίου αυτού κανείς έχει μια πολύ καλή οπτική μεγάλου κομματιού της κεντρικής αγοράς κι έτσι έχει αποτελέσει ένα κλασσικό σημείο φωτογράφησης των τοπικών εκδηλώσεων, παρελάσεων κτλ.

Στην κεντρική αγορά επίσης συναντάμε την εκκλησία του Παντοκράτορα, που είναι ιδιοκτησία των οικογενειών Σταύρου και Βαλαωρίτη, και γι’ αυτό στο προαύλιο της βρίσκεται κι ο τάφος του ποιητή Βαλαωρίτη. Η εκκλησία χτίστηκε το 1864, είναι η πρώτη εκκλησία  για της οποίας την κατασκευή δώσανε άδεια να οικοδομηθεί οι Ενετοί και είναι αφιερωμένη στην αποτίναξη του Τουρκικού Ζυγού, αλλά και στην μνήμη της κυριαρχίας των Ενετών.

Το τέλος του κεντρικού πεζόδρομου ορίζεται με την εκκλησία του Αγίου Μηνά στην γωνία  Ι. Μελά και 8ης Μεραρχίας που θεμελιώθηκε το 1707.  Στην αγορά, κατά την δεκαετία του ’90 λειτουργούσαν πολλά άλλα μαγαζιά τα οποία θυμούνται και οι νεότεροι, τα οποία δεν υπάρχουν πια, όμως είναι κομμάτι των ιστοριών του νησιού.

Το πρώτο fast food εστιατόριο Scorpio, δίπλα στην κάτω Βρύση, καθώς και το Giovanni σαντουιτσάδικο απέναντι, λίγο πιο πάνω ο Μπάμπης με την ξακουστή λουκανικόπιττα του, είναι κάποια από τα μαγαζιά αυτά που η τότε νεολαία του νησιού θυμάται.